Prowadzone przez Harvard badanie Witaminy D i kwasów tłuszczowych Omega 3 (VITAL), opublikowało niedawno wyniki wskazujące na znaczące (22%) i statystycznie istotne (p = 0,05, Hazard ratio = 0,78 95% CI = 0,61 – 0,99) zmniejszenie częstości występowania choroby autoimmunologicznej u starszych osób dorosłych, przyjmujących codziennie przez 5 lat 2000 IU (50 mcg) witaminy D i 1000 mg kwasów tłuszczowych Omega 3. Było to duże ogólnokrajowe badanie z udziałem 12 786 mężczyzn w wieku 50 lat lub starszych i 13 085 kobiet w wieku 55 lat lub starszych. Było to badanie randomizowane z podwójnie ślepą próbą, i kontrolowane placebo. British Medical Journal zauważa: „Kliniczne znaczenie tego badania jest duże, ponieważ są to dobrze tolerowane, nietoksyczne suplementy i brakuje innych skutecznych metod leczenia zmniejszających częstość występowania chorób autoimmunologicznych”. W 2017 roku National Institutes of Health (NIH) oszacował, że 23,5 miliona Amerykanów, czyli >7% populacji, cierpiało na chorobę autoimmunologiczną. NIH zauważył, że częstość występowania tych chorób wydaje się rosnąć.

Ilustrując wysokie rozpowszechnienie niedoboru i niewydolności witaminy D w USA, 13% uczestników badania VITAL miało poziom witaminy D < 20 ng/mL (50 nmol/L) na początku badania, a 45% miało poziom < 30 ng/mL (75 nmol/L). Podgrupa uczestników (1 644 osoby) miała zbadane poziomy witaminy D po roku od rozpoczęcia badania. W sumie uczestnicy przyjmujący 2000 IU witaminy D mieli wzrost poziomu witaminy D o 40% do 41,8 ng/mL (104,5 nmol/L), podczas gdy uczestnicy w grupie placebo otrzymującej olej sojowy pozostali na poziomie zbliżonym do wyjściowego (30,7 ng/mL, 77,1 nmol/L). Mocne strony tego badania to jego wielkość i różnorodność. Zostało zaprojektowane jako prospektywne, randomizowane i kontrolowane badanie placebo — „złoty standard” w badaniach nad lekami medycznymi.

Dawka  – ile składnika odżywczego dotarło do krwi/tkanki; czy dana osoba osiągnęła i utrzymała poziom wystarczający lub terapeutyczny.

Czas trwania  – jak długo utrzymywany był wystarczający lub terapeutyczny poziom. Witamina D ma rozległe efekty epigenetyczne, wpływając na ponad 3000 genów. Szacuje się, że nawet 3-4% genomu może być pod wpływem witaminy D. Te wpływy genetyczne mogą mieć szczególne znaczenie podczas rozwoju płodowego. Okres półtrwania aktywnej formy witaminy D wynosi około 4 godzin, a okres półtrwania formy przedhormonalnej witaminy D wynosi 2-3 tygodnie. Jednakże, może upłynąć jeszcze więcej czasu, zanim efekty działania białek z genów regulowanych przez witaminę D zaczną wywierać swój biologiczny wpływ. Ma tu zastosowanie koncepcja Bruce’a Amesa dotycząca “białek długowieczności“. Przy nasyceniu pełnym zestawem składników odżywczych, metabolizm komórek jest w stanie rozszerzyć się z produkcji tylko białek przetrwania do produkcji dodatkowych białek, które nazwał “białkami długowieczności”. Z tych powodów ważne jest, aby utrzymywać witaminę D w zdrowym zakresie na bieżąco, a nie czekać do momentu wystąpienia choroby. Gdy potrzebna jest terapia ratunkowa, kalcyfediol (25OHD) zwiększa aktywny poziom witaminy D szybciej niż cholekalcyferol (D3).

Interakcje dynamiczne  – czy zachowano wystarczające poziomy kofaktorów synergicznych? Magnez jest niezbędny w ośmiu etapach metabolizmu witaminy D.  Wewnątrzkomórkowa selenocysteina może być również czynnikiem ograniczającym wytwarzanie i funkcjonowanie witaminy D. Zwiększenie poziomu glutationu i cysteiny może zwiększyć produkcję witaminy D nawet bez przyjmowania witaminy D lub ekspozycji na światło słoneczne. Z kolei witamina D zwiększa produkcję kilku selenoprotein. Witamina C i cynk również wspomagają działanie witaminy D i ważne jest, aby zrównoważyć witaminę D z witaminą K2, aby wapń docierał tam, gdzie jest potrzebny, a nie odkładał się w tętnicach. 100 mcg witaminy K2 na każde 5000 IU D3 to dobry stosunek dla dobrego samopoczucia.

W badaniach, kontrola też ma znaczenie. W tym samym badaniu VITAL sprawdzano również efekty suplementacji 1000 mg/dzień Omega-3 w porównaniu z placebo. Zaobserwowano 15% zmniejszenie częstości występowania chorób autoimmunologicznych w porównaniu z grupą kontrolną. Nie osiągnęło to jednak istotności statystycznej. Co ciekawe, jako placebo zastosowano oliwę z oliwek, która jest znana jako środek przeciwzapalny i źródło witaminy K. Możliwe, że wybór takiego placebo osłabił wynik rzeczywistej korzyści z interwencji Omega-3.

Witamina D: wpływ na układ odpornościowy

Badanie VITAL stanowi ważne wsparcie dla korzyści płynących z witaminy D dla układu odpornościowego. Witamina D reguluje homeostazę wapnia i fosforanów w organizmie. Wapń jest ważny nie tylko dla mocnych kości.  Zmobilizowany, zjonizowany wapń jest niezbędny do skurczów mięśni, impulsów nerwowych, sygnalizacji komórkowej, krzepnięcia krwi, funkcji immunologicznych i katalizowania setek reakcji enzymatycznych w całym organizmie. Prawie wszystkie komórki organizmu posiadają receptory witaminy D (VDR). Jelito, kości, nerki, przytarczyce i komórki odpornościowe (komórki T, komórki B, komórki dendrytyczne, makrofagi) mają wysoki poziom VDR. Wątroba i nerki produkują większość aktywnej witaminy D w organizmie, jednak aktywowane komórki odpornościowe będą również produkować 1,25(OD)2D, gdy obecny jest substrat 25OHD do przekształcenia w aktywny hormon. Hormon przytarczyc (PTH) reguluje produkcję aktywnej formy witaminy D w komórkach nieimmunologicznych.

Witamina D ma istotny wpływ na wiele faz we wrodzonej gałęzi układu odpornościowego (komórka, dopełniacz, peptydy przeciwdrobnoustrojowe, lektyny, aspekty odporności nie wytwarzające przeciwciał), a także w adaptacyjnej gałęzi układu odpornościowego (aspekty odporności wytwarzające przeciwciała). Adaptacyjna gałąź układu odpornościowego ma dwie główne fazy. Faza efektorowa obejmuje produkcję przeciwciał, natomiast faza regulacyjna obejmuje usuwanie komórek B produkujących przeciwciała, które wchodzą w reakcje krzyżowe z komórkami własnymi. Dopasowanie przeciwciał i antygenów nie zawsze jest dokładne. Nawet zdrowi ludzie mają samoreaktywne klony komórek B. Może istnieć podobieństwo między “obcym” antygenem a elementem błony komórki gospodarza lub przeciwciało może nakładać się na część błonową kompleksu neoantygen-membrana. Kiedy komórki B z tymi samoreagującymi przeciwciałami są stymulowane do masowych podziałów i produkcji swoich przeciwciał, muszą być zniszczone przez regulacyjne komórki odpornościowe (Tregs), aby zminimalizować samouszkodzenia. Brak równowagi lub dysfunkcja w fazie adaptacyjnej regulacyjnej odpowiedzi immunologicznej jest głównym mechanizmem chorób autoimmunologicznych u ludzi. Co ciekawe, kilka wrażliwych obszarów ciała, mózg, przednia komora oczu i jądra, są pozbawione adaptacyjnej odpowiedzi immunologicznej. Ryzyko ubocznych uszkodzeń spowodowanych produkcją przeciwciał w tych obszarach jest zbyt duże.

Aktywna forma witaminy D:  

• Zwiększa produkcję katelicydyny i defensyn
• Zmniejsza dojrzewanie komórek dendrytycznych, ekspresję cząsteczek prezentujących antygen HLA DR oraz ekspresję cząsteczek kostymulujących, takich jak CD40, CD80 i CD86
• Zmniejsza liczbę limfocytów Th1, Th9, Th17, zmniejsza IL-2, IL-6, IFN-gamma, IL-12, IL-17, IL-23
• Zwiększa produkcję regulacyjnych komórek odpornościowych i produkcję cytokiny IL-10
• Zwiększa produkcję i utrzymanie komórek pamięci immunologicznej.

Ogólnym efektem jest silniejsza wrodzona odpowiedź immunologiczna oraz bezpieczniejsza adaptacyjna odpowiedź immunologiczna.

Krótka historia obserwacji klinicznych dotyczących witaminy D

• W 1903 r. Niels Ryberg Finsen otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny „w uznaniu jego wkładu w leczenie chorób… za pomocą skoncentrowanego promieniowania świetlnego, dzięki czemu otworzył nową drogę dla nauk medycznych”. 
• Sanatoria i olej z wątroby dorsza przez wiele dziesięcioleci były powszechnymi metodami leczenia gruźlicy i innych infekcji.
• Dwa badania przeprowadzone w Karolinie Południowej w ostatniej dekadzie wykazały znaczne zmniejszenie liczby porodów przedwczesnych u kobiet z poziomem witaminy D ≥ 40 ng/ml w porównaniu z kobietami z poziomem witaminy D < 20 ng/ml.
• Zbiorcza analiza ponad 2300 kobiet w wieku ≥ 55 lat z randomizowanego badania kontrolowanego i prospektywnego badania kohortowego wykazała, że uczestnicy z poziomem witaminy D ≥ 40 ng/mL mieli o 67% niższe ryzyko wystąpienia raka inwazyjnego w porównaniu z uczestnikami z poziomem witaminy D < 20 ng/mL. Podobne wyniki zaobserwowano w przypadku raka piersi, gdy osoby z poziomem witaminy D >60 ng/mL porównano z osobami z poziomem witaminy D < 20 ng/mL.
• W 2018 roku grupa badawcza VITAL opublikowała wniosek, że 2000 IU suplementowanej witaminy D dziennie nie miało wpływu na ryzyko raka. Jednak ich dane pokazują 25% zmniejszenie ryzyka raka po pierwszych 2 latach badania.
• W 2014 roku opublikowano metaanalizę 32 badań, w której wykazano większe ryzyko śmiertelności z wszystkich przyczyn u osób z poziomem witaminy D = 30 ng/mL w porównaniu do osób z poziomem witaminy D > 30 ng/mL.
• Od gruźlicy do COVID
  • Dwa ostatnie hiszpańskie badania dotyczące leczenia ostrego Covid-19 wykazały skuteczność kalcyfediolu w zmniejszaniu liczby przyjęć na oddziały intensywnej terapii i śmiertelności.
  • Retrospektywne badanie z lutego 2022 roku, przeprowadzone w Izraelu na 253 osobach dorosłych przyjętych do szpitala w celu leczenia zakażenia SARS-CoV-2, z pomiarem witaminy D dostępnym 14-730 dni przed przyjęciem, wykazało większe ryzyko ciężkiej choroby (48,1% w porównaniu z 10%) i zgonów (25,6% w porównaniu z 5%) u osób z poziomem witaminy D < 20 ng/ml w porównaniu z ≥ 20 ng/ml. Było to badanie uzupełniające do dużego retrospektywnego badania populacyjnego z grupą kontrolną przypadków, łączącego niedobór witaminy D z wyższym ryzykiem zakażenia Covid-19. Badania w trzech różnych krajach wykazały związek między niedoborem selenu a ciężką chorobą SARS-CoV-2. Mimo że związki między witaminą D a selenoproteinami są obecnie potwierdzone, nie opublikowano badań mierzących zarówno selen, jak i witaminę D u pacjentów z SARS-CoV-2.
  • Badanie opublikowane w lutym 2022 w Meksyku wykazało poprawę przeżywalności pacjentów wysokiego ryzyka SARS-CoV-2 przyjętych do szpitala po dodatkowym wsparciu żywieniowym.  Zmarło 7 (17,5%) z 40 pacjentów objętych standardową opieką. Zmarł tylko 1 (2,5%) z 40 pacjentów otrzymujących specjalne wsparcie żywieniowe. Dodatkowe wsparcie żywieniowe polegało na:
    • Kompleksie witamin grupy B: 10 mg cyjanokobalaminy, 100 mg tiaminy i 100 mg pirydoksyny podawane domięśniowo co 24 godziny przez pierwsze 5 dni.
    • Przyjmowaniu dwa razy dziennie doustnie po posiłkach przez maksymalnie 21 dni: Spirulinę 2,5 g, kwas foliowy 5 mg, glutaminę 5 g, białko roślinne 10 g, drożdże piwne, amarantus, kwas askorbinowy 1 g, cynk 20 mg, selen 100 mcg, cholekalcyferol (D3) 2000 IU, resweratrol 200 mg, kwasy omega-3 1 g, L-argininaę750 mg, inulinę 20 g, magnez 400 mg.
    • Przyjmowaniu probiotyków: Saccharomyces boulardii 500 mg dziennie doustnie przez 6 dni.

Podsumowanie

Witamina D jest ważna dla wielu funkcji w organizmie człowieka od momentu poczęcia. Obecnie mamy więcej dowodów wskazujących na znaczenie utrzymania poziomu witaminy D w zakresie 40-60 ng/mL, wraz z utrzymaniem odpowiedniego poziomu synergicznych składników odżywczych w celu zwalczania infekcji, podtrzymywania pomocnej odporności, a także zapobiegania szkodliwym reakcjom autoimmunologicznym.

Polecam również artykuł: “Witamina D: ile i jakie są jej zalety?“

Źródło: https://www.greenmedinfo.com/blog/its-official-vitamin-d-reduces-incidence-autoimmunity